Η διαταραχή γενικευμένου άγχους χαρακτηρίζεται από υπερβολικό άγχος και ανησυχία, τα οποία το άτομο αδυνατεί να ελέγξει. Το άγχος αυτό δεν κορυφώνεται όπως σε μια κρίση πανικού αλλά είναι διάχυτο και γενικευμένο σε διάφορους τομείς της ζωής. Η ανησυχία αφορά κυρίως θέματα καθημερινής φύσεως ή ανησυχία για το μέλλον γενικότερα.  Ακολουθείται από ήπια σωματικά συμπτώματα, όπως μυϊκή ένταση, εύκολη κόπωση, ανησυχία (ή “υπερδιέγερση”),αρνητικές σκέψεις, διαταραχές του ύπνου και δυσκολεύει σημαντικά την προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή του ασθενούς. Αυτό που τη κάνει από τις άλλες διαταραχές είναι το περιεχόμενο των σκέψεων και της ανησυχίας. Το άτομο δεν φοβάται κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα ή κάποια συγκεκριμένη συνθήκη όπως για παράδειγμα στη κοινωνική φοβία ή στις ειδικές φοβίες, φοβάται πιθανή άσχημη εξέλιξη σε διάφορα θέματα ζωής, πχ. Εργασία, οικογένεια, προβλήματα με τα παιδιά, οικονομικά θέματα καταναλώνοντας το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο να τα σκέφτεται.

Η Γνωστική Συμπεριφορική θεραπεία (ΓΣΘ) στοχεύει στην ανάπτυξη μιας σειράς δεξιοτήτων διαχείρισης του άγχους, βοηθώντας τον έτσι ώστε να υιοθετήσει ένα πιο εύκαμπτο και προσαρμοστικό τρόπο σκέψης. Ο πελάτης μαθαίνει τη γνωστική φύση του στρες, μέσα από τη συνειδητοποίηση των αρνητικών αυτόματων σκέψεων. Λαμβάνει γνώση του τρόπου με τον οποίον μπορεί να τροποποιήσει λαθεμένες γνωστικές λειτουργίες κι έπειτα γίνεται εκμάθηση αυτών των τεχνικών σε πραγματικές καταστάσεις. Μαθαίνει να χαλαρώνει σπάζοντας τον φαύλο κύκλο του άγχους. Κάνει προσδιορισμό του προβλήματος, μαθαίνει να εκπονεί εναλλακτικά σχέδια δράσης, να αξιολογεί τα υπέρ και τα κατά των επιλογών που διαθέτει, να επιλεγεί και να εκτελεί την πιο ρεαλιστική κι επιθυμητή επιλογή. Μαθαίνει να κάνει αυτοδηλώσεις που ενισχύουν την προσπάθεια του (βήμα-βήμα, επικέντρωση στο τώρα, αυτοενθάρρυνση), να εκπαιδευτεί σε δοκιμές με τη συμμετοχή του συμβούλου σε παιχνίδια ρόλων, με μίμηση προτύπου κλπ., για να εξοικειωθεί σε πραγματικές καταστάσεις. Η διαχείριση του άγχους είναι δομημένη διαδικασία, εστιασμένη στο εδώ και τώρα, ενεργητική, κατευθηντική και βραχεία (Καλπάκογλου, 2013).

Οι διαταραχές πανικού χαρακτηρίζονται από την εμφάνιση ξαφνικών κρίσεων άγχους και έντονου φόβου συνοδευόμενου συνήθως από σωματικά συμπτώματα, όπως ιδρώτα, ταχυκαρδία, αδυναμία ή ζαλάδα.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης, τα άτομα νιώθουν έντονο τρέμουλο ή αισθάνονται μουδιασμένοι, όπως επίσης μπορεί να έχουν ναυτία ή πόνο στο στήθος.

Τα άτομα με διαταραχή πανικού αποφεύγουν γεγονότα ή καταστάσεις καθώς υπάρχει ο φόβος εμφάνισης μιας καινούριας κρίσης. Δεν μπορούν να προβλέψουν πότε ή πού θα συμβεί η κρίση και αυτό τους δημιουργεί παραπάνω φόβο και άγχος.

Μια κρίση μπορεί να συμβεί παντού, οποιαδήποτε στιγμή ακόμα και την ώρα του ύπνου. Συνήθως μια κρίση διαρκεί 10 λεπτά περίπου, αλλά μερικά συμπτώματα διαρκούν και παραπάνω.

Η γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία είναι μία δομημένη και συνήθως σύντομη θεραπεία, μεταξύ 10 και 20 συνεδριών που στοχεύει στην επανεξέταση των καταστροφικών σκέψεων και αντικατάσταση αυτών με νέες πιο ρεαλιστικές σκέψεις, ψυχοεκπαίδευση στη φύση της διαταραχής, τεχνικές χαλάρωσης (μυϊκή χαλάρωση και σωστή  διαφραγματική αναπνοή), σταδιακή έκθεση σε γεγονότα, καταστάσεις ή χώρους που συνδέονται με τις κρίσεις πανικού. Η έκθεση αποτελεί το πιο σημαντικό μέρος της θεραπείας σε διαταραχές άγχους, γιατί πετυχαίνει την απομυθοποίηση του φόβου και την επαναφορά του ατόμου στη προνοσηρή κατάσταση.

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) συνήθως αναπτύσσεται μετά από ένα τρομακτικό βίωμα/εμπειρία που εμπλέκονται η σωματική βλάβη ή μια φυσική απειλή,  είτε ως παθών είτε ως μάρτυρας.

Το μετατραυματικό στρες μπορεί να προκύψει από μια ποικιλία τραυματικών γεγονότων, όπως ληστεία, βιασμός, βασανιστήρια, ως αιχμάλωτοι, κακοποίηση παιδιών, αυτοκινητιστικά ατυχήματα, ναυάγια, αεροπορικά δυστυχήματα, βομβιστικές επιθέσεις, ή φυσικές καταστροφές όπως οι πλημμύρες ή σεισμοί.

Οι άνθρωποι με PTSD μπορούν να τρομάξουν εύκολα, γίνονται συναισθηματικά μουδιασμένοι, χάνουν το ενδιαφέρον τους σε πράγματα, έχουν δυσκολία στο συναίσθημα στοργής, είναι ευερέθιστοι, πιο επιθετικοί, ή ακόμη και βίαιοι. Αποφεύγουν καταστάσεις που τους θυμίζει το αρχικό περιστατικό, και οι “επέτειοι” του συμβάντος είναι συχνά πολύ δύσκολοι.

Οι περισσότεροι άνθρωποι με PTSD ξαναζούν επανειλημμένα το τραύμα στις σκέψεις τους κατά τη διάρκεια της ημέρας και σε εφιάλτες, όταν κοιμούνται. Αυτό ονομάζεται αναδρομή. Αναδρομές στο παρελθόν μπορεί να αποτελούνται από εικόνες, ήχους, μυρωδιές, ή συναισθήματα, και συχνά προκαλούνται από συνήθη γεγονότα, όπως ένα χτύπημα πόρτας. Με μια αναδρομή στο παρελθόν μπορεί να χαθεί η επαφή του ατόμου με την πραγματικότητα και πιστεύει ότι το τραυματικό συμβάν συμβαίνει ξανά.

Τα συμπτώματα αρχίζουν συνήθως μέσα στους 3 μήνες από το συμβάν, αλλά μερικές φορές εμφανίζονται αρκετά χρόνια μετά. Πρέπει να διαρκέσουν περισσότερο από ένα μήνα για να θεωρείται μετατραυματικό στρες. Η πρόγνωση της νόσου διαφέρει. Σε μερικούς ανθρώπους τα συμπτώματα υποχωρούν μέσα σε 6 μήνες, ενώ άλλοι έχουν συμπτώματα που διαρκούν πολύ περισσότερο. Σε μερικούς ανθρώπους, η κατάσταση γίνεται χρόνια.

Έχετε παρατηρήσει τελευταίο διάστημα να ανησυχείτε διαρκώς με το τι συμβαίνει στο σώμα σας; Μήπως ασήμαντες ενοχλήσεις τις  θεωρείτε ένδειξη σοβαρής ασθένειας; Μήπως θεωρείτε ότι πράγματι έχετε κάποια σθένεια που δε βρίσκουν οι γιατροί; Μήπως η παραμικρή ενόχληση ερμηνεύεται ως καρκίνος, καρδιά, εγκεφαλικό ή άλλη χρόνια ασθένεια; Μήπως ταυτόχρονα με όλα αυτά ελέγχετε το σώμα σας για αλλαγές στο χρώμα του, για νέα σπυράκια ή ελιές στο δέρμα ή πηγαίνετε πολύ συχνά στους γιατρούς και κάνετε πολλές εξετάσεις; Χρησιμοποιείται συχνά πηγές από το διαδίκτυο προκειμένου να τις αναγνωρίσετε έγκαιρα και να τις προλάβετε;   Μήπως αγχώνεστε υπερβολικά για κάποια σοβαρή ασθένεια που ίσως έχετε;

Αν έχετε όλα τα παραπάνω ή τα περισσότερα από αυτά τότε μπορεί να υποφέρετε από Άγχος Υγείας (υποχονδρίαση). Είναι μια ψυχική διαταραχή πολύ κοινή στο γενικό πληθυσμό με ποσοστά που φτάνουν το 4% και πάνω και είναι το ίδιο συχνή σε άντρες και γυναίκες. Οι ασθενείς με Άγχος Υγείας φοβούνται ότι μπορεί να έχουν ή να εκδηλώνουν οι ίδιοι ή οι οικείοι τους κάποια ασθένεια που δεν έχει ακόμη διαγνωστεί. Ζουν με έντονο άγχος και διαρκώς παρατηρούν τις σωματικές λειτουργίες για αλλαγές, ενοχλήσεις, ήχους ή πόνους. Μετρούν συχνά την πίεση και τον πυρετό και ψηλαφούν το σώμα τους για ανίχνευση όγκων, για σπυράκια, για ελιές, αλλαγή στο χρώμα κλπ.

Μπορεί να χρησιμοποιούν καθρέφτη για να εντοπίσουν τέτοιες μεταβολές ενώ καταφεύγουν συχνά σε διάφορους γιατρούς, αμφισβητούν διαγνώσεις και αλλάζουν γιατρούς, κάνουν διάφορες και πολύ εξειδικευμένες και ακριβές εξετάσεις συχνά, τις οποίες μπορεί να αμφισβητούν και να στέκονται στην πιθανότητα να έβγαλαν λάθος αποτελέσματα και να ζητούν επανάληψή τους. Μπορεί να κάνουν μέχρι και περιττές χειρουργικές επεμβάσεις για την ικανοποίηση της φοβίας τους.

Η ζωή τους  οργανώνεται γύρω από την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μιας ασθένειας. Σε πολλές περιπτώσεις οργανώνουν τη ζωή τους με ειδικό διαιτολόγιο και κανόνες υγιεινής ζωής για να μην αρρωστήσουν. Σε κάποιες περιπτώσεις, όμως, κάνουν αποφυγές ερεθισμάτων για ασθένειες και το θάνατο (πχ. δεν πηγαίνουν σε νοσοκομεία ή κοντά σε αρρώστους).

Η Γνωσιακή– Συμπεριφοριστική Παρέμβαση στην αντιμετώπιση του Άγχους Υγείας έχει εξαιρετικά  θετική επίδραση. Οι άνθρωποι με το πρόβλημα αυτό μαθαίνουν γιατί ερμηνεύουν ως ένδειξη ασθένειας τα σωματικά τους ενοχλήματα και πώς να αντιμετωπίζουν λανθασμένες ερμηνείες γύρω από αθώα σημάδια στο σώμα τους. Με διάφορες τεχνικές σταδιακά κατανοούν τη φύση της ασθένειας και τους μηχανισμούς διατήρησής της, με αποτέλεσμα το άγχος και ο φόβος για τις ασθένειες να εξαλείφεται. Η διάρκειά της  10-15 συνεδρίες – αναλόγως του μεγέθους του προβλήματος- είναι σύντομη και χαμηλού κόστους. Το άτομο σταματά να πληρώνει διαρκώς γιατρούς για διαγνώσεις και για εξετάσεις ή φάρμακα που είναι περιττά.

ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή χαρακτηρίζεται από ένα κύκλο εμμονών και ψυχαναγκασμών που προκαλούν έντονη δυσφορία, δυσλειτουργία, και φόβο. Οι εμμονές είναι ακούσιες, επαναλαμβανόμενες και οι ανεπιθύμητες σκέψεις προκαλούν συναισθήματα άγχους ή φόβου. Οι υποχρεωτικές επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές είναι αποτέλεσμα των εμμονών. Η εκτέλεση τελετουργιών προσφέρει προσωρινή ανακούφιση από το άγχος που δημιουργείται από τις έμμονες ιδέες. Συχνά η ανάγκη των ατόμων να εκτελέσουν τις καταναγκαστικές συμπεριφορές δυναμώνει στην πάροδο του χρόνου.

Εάν η αρχική συμπεριφορά γίνεται λιγότερο αποτελεσματική στην μείωση του άγχους, στη συνέχεια άλλες συμπεριφορές ή πιο περίτεχνες τελετουργίες προστίθενται για να προσφέρουν ανακούφιση. Οι καταναγκαστικές συμπεριφορές μπορούν να γίνουν εξαιρετικά χρονοβόρες και επηρεάζουν τη φυσιολογική λειτουργία.

Μερικές από τις κοινές εμμονές στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι οι εξής:

• Φόβος για μικρόβια/ασθένειες (παραδείγματα: έρπητας, ιός HIV).
• Χρήση οικιακών χημικών ουσιών (παραδείγματα: καθαριστικά, διαλυτικά).
• Ανησυχία για την ακρίβεια και λεπτομέρεια.
• Ο φόβος υπευθυνότητας για κάτι τρομερό που συμβαίνει (παραδείγματα: φωτιά, διάρρηξη).
• Απαγορευμένες ή διεστραμμένες σεξουαλικές σκέψεις ή εικόνες.
• Απαγορευμένες ή διεστραμμένες σεξουαλικές ορμές για τους άλλους.
• Εμμονές για την ομοφυλοφιλία.
• Σεξουαλικές εμμονές που αφορούν παιδιά.
• Προληπτικές ιδέες.
  Κάποιοι κοινοί καταναγκασμοί είναι οι παρακάτω:
• Το πλύσιμο των χεριών πάρα πολλές φορές ή με έναν ορισμένο τρόπο.
• Υπερβολικό ντους, μπάνιο, βούρτσισμα δοντιών, περιποίηση ή καλλωπισμού.
• Έλεγχος ότι δεν συνέβη τίποτα φοβερό.
• Έλεγχος ότι δεν έχει συμβεί κάποιο λάθος.
• Προσευχή για την πρόληψη της βλάβης (για τον εαυτό του, τους άλλους ή να εμποδίσουν τρομερές συνέπειες).
• Αποφυγή καταστάσεων που θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν τις εμμονές.

Η καλύτερη θεραπεία για τα περισσότερα άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα τέσσερα πράγματα:

1. Μια παρέμβαση που ονομάζεται Ανταπόκριση έκθεσης και Πρόληψης (γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία),
2. ένα κατάλληλα εκπαιδευμένο συμπεριφορικό θεραπευτή,
3. μερικές φορές και φαρμακευτική αγωγή
4. και στήριξη της οικογένειας και του περιβάλλοντος.

Κοινωνική φοβία είναι η αγχώδης διαταραχή, η οποία περιλαμβάνει έντονο και επίμονο φόβο για μια ή περισσότερες κοινωνικές συνθήκες.  Τα άτομα με κοινωνική φοβία διακατέχονται από αισθήματα ντροπής και αμηχανίας καθώς από σημαντική μείωση της λειτουργικότητας. Φανταστείτε να νιώθετε αμηχανία σε μέρη όπως μπαρ, καφετέριες, εστιατόρια και να  πρέπει να προγραμματίζετε με τη παρέα σας κάθε φορά σημεία συνάντησης που δεν σας αγχώνουν. Ή να χρειάζεται να μιλήσετε στη δουλειά σας μπροστά σε κόσμο και να το αποφεύγεται συστηματικά

Συχνά αποφεύγουν τέτοιες καταστάσεις ή τις υπομένουν με μεγάλη δυσφορία

Οι ασθενείς συνήθως φοβούνται τις επιδόσεις ή τις καταστάσεις αλληλεπίδρασης, όπως μια δημόσια ομιλία, να φάνε και να πιουν δημόσια, να μπουν σε αίθουσα με κόσμο και να μιλήσουν στο τηλέφωνο κ.ά. Η θεραπεία έγκειται στη εύρεση και αντικατάσταση αρνητικών σκέψεων για την κάθε κοινωνική συνθήκη και στη σταδιακή έκθεση του ατόμου σε αυτές, με τη βοήθεια του παιχνιδιου-ρόλου, της μίμησης προτύπου και των συμπεριφορικών πειραμάτων. Η πλειοψηφία των ασθενών μετά από τις πρώτες εκθέσεις σε στρεσογόνες καταστάσεις, επισημαίνει σημαντική μείωση της αμηχανίας και του άγχους.

Μια ειδική φοβία είναι ένας έντονος, παράλογος φόβος για κάτι που στην πραγματικότητα αποτελεί ελάχιστη ή καμία απειλή.

Οι φοβίες οι οποίες αφορούν συγκεκριμένα αντικείμενα, καταστάσεις ή χώρους ονομάζονται «ειδικές φοβίες». Οι πιο συχνές ειδικές φοβίες είναι

•    ζώων ή εντόμων
•    περιβαλλοντικών φαινομένων, όπως αστραπές ή καταιγίδες
•    αίματος
•    ειδικών καταστάσεων, όπως ασανσέρ, αεροπλάνο, οδήγηση, κλειστοί χώροι